Cevap: 4458 sayılı Gümrük Kanunu’nun bilgi ve belge talebine ilişkin 11 inci maddesi hükmü saklı kalmak kaydıyla, TIR karnesinin eşya tanımının yazılı olduğu 10 no.lu kutusunda, eşyanın tam tespitini mümkün kılacak bir tanımın yapıldığı hallerde TIR karnesine fatura eklenmesi zorunlu değildir.
Ancak karnenin 10 no.lu kutusu doldurulurken, gıda maddesi, tekstil eşyası, fatura muhteviyatı eşya, elektronik eşya vb. belirsiz tanımlara sıklıkla yer verilmektedir. Eşyanın tam tespitini mümkün kılacak bir tanımın yapılmadığı durumlarda TIR karnesine fatura eklenmesi zorunludur.
TIR karnesi muhteviyatı eşya listesinin 10 no.lu kutuya sığmayacak kadar uzun olması halinde, karne muhteviyatı eşyanın tamamının cinsi, kap adedi ve ağırlığını gösterir yükleme listesi, fatura vb. belgeler TIR karnesinin varış gümrük idaresine kadar kullanılacak tüm yapraklarına iliştirilmelidir.
Asıl faturanın ibraz edilemediği durumlarda, asıl faturanın on beş gün içerisinde ibraz edileceğine dair taahhütname alınarak, faks fatura veya proforma fatura ile işlem yapılmasına izin verilir.  

Cevap: Karayolu Taşıma Yönetmeliği hükmü uyarınca üçüncü ülke taşıması, yolcu ve eşyanın bindirme, indirme, yükleme, boşaltma noktalarının taşıtın kayıtlı olduğu ülkenin dışındaki ülkeler arasında yapılan taşımaları ifade etmektedir. TIR karnesinde yazılı varış ülkesi ile CMR, fatura vb. belgelerde yazılı adresin farklı bir ülke olması durumunda, bu tür taşımalar üçüncü ülke taşıması olarak değerlendirilmektedir. Bu nedenle, ülkemize/ülkemizden uluslararası taşıma yapan taşıtların, eşyanın yüklendiği ülke ve boşaltma yapılacak ülke bilgilerinin TIR karnesi, CMR, fatura vb. belgelerinde kontrol edilerek işlem yapılması ve sınır kapılarımıza gelen yabancı plakalı taşıtların taşıdıkları eşyaya ait belgelerinin ikili ve çok taraflı anlaşmalarla belirlenen geçiş türlerine uygun olduğunun tespit edilmesi sonrasında geçişlerinin sağlanması, aksi halde taşımaya uygun geçiş izni bulunmayan yabancı plakalı taşıtların ülkemize giriş/çıkışlarına izin verilmemesi gerekmektedir. Örneğin TIR karnesi üzerinde varış ülkesi Moldova yazan, fatura ve CMR’nin incelenmesinde alıcı ülkenin Rusya olduğu anlaşılan bir taşımada, üçüncü ülke geçiş belgesi ibrazı şarttır.

Cevap:Taşınan eşyanın gümrük vergileri toplamının TIR Sözleşmesine göre tespit edilen azami teminat tutarını (ülkemiz için 100.000 AVRO) aşmaması durumunda hiçbir şekilde memur refakati verilmez.
Ancak gümrük vergileri toplamının teminat tutarını aşması koşuluyla, kaçakçılık yapılacağına dair ihbar, istihbarat, kuvvetli şüphe bulunması veya gerek taşınan eşya, gerekse taşıyıcı hakkında gümrük idarelerinde risk verilerinin mevcut olması hallerinde öncelikle Araç Takip Sisteminden (ATS) yararlanılması yoluna gidilir. ATS cihazının bulunması halinde hiçbir şekilde memur refakati verilemez. İlgili gümrük muhafaza idaresinde ATS cihazının bulunmaması durumunda memur refakati verilebilir.
 

Cevap: “TIR karnesi hamili” deyiminden; TIR Sözleşmesi’nin ilgili hükümlerine uygun olarak kendisine TIR karnesi verilen ve hareket Gümrük idaresinde eşyayı TIR rejimine tabi tutma isteğini belirten bir TIR karnesi formunda adına beyanda bulunulan kişi anlaşılır.
1975 tarihli TIR Sözleşmesi hükümleri gereğince, TIR karnesi hamili, karayolu taşıtının, taşıt dizisinin veya konteynerin yükü ve bu yüke ilişkin TIR karnesi ile birlikte hareket gümrük idaresine, yol boyu gümrük idaresine ve varış gümrük idaresine sunulmasından ve TIR Sözleşmesi’nin diğer ilgili hükümlerine tam olarak uyulmasından sorumludur.
Ayrıca, karne hamili gümrük idaresine karşı;

• Gümrük mevzuatı hükümlerine,
• Ulaştırmaya ilişkin ulusal ve uluslararası mevzuat hükümlerine,
• Türk Ticaret Kanunu hükümlerine,

Uymakla görevli ve sorumludur.
Eşyaların Karayolundan Uluslararası Nakliyatı İçin Mukavele Sözleşmesi’nin (CMR Sözleşmesi) 3 üncü maddesi;
“Bu Sözleşmenin uygulanması bakımından taşıyıcı, çalıştırdığı kişilerin ve taşımanın yapılması için hizmetlerinden yararlandığı diğer kimselerin görevleri sırasında hareket ve ihmallerinden sanki bu hareket ve ihmalleri kendisi yapmış gibi sorumlu olacaktır.”
Aynı Sözleşme’nin 17 nci maddesi ise;
“1. Taşıyıcı, yükü teslim aldığı andan, teslim edinceye kadar, bunların kısmen veya tamamen kaybından ve doğacak hasardan sorumludur…
3. Taşıyıcı taşımayı yapmak için kullandığı kusurlu taşıtları, bu taşıtı kiraladığı kişinin veya vekilinin yahut çalışanlarının hata ve veya ihmallerinden dolayı sorumludur.” hükümlerini amirdir.
6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu;
“Madde 18- Her tacirin, ticaretine ait bütün faaliyetlerinde basiretli bir iş adamı gibi hareket etmesi lazımdır.”
“Madde 876- (1) Zıya, hasar ve gecikme, taşıyıcının en yüksek özeni göstermesine rağmen kaçınamayacağı ve sonuçlarını önleyemeyeceği sebeplerden meydana gelmişse, taşıyıcı sorumluluktan kurtulur.”
“Madde 877- (1) Taşıyıcı, taşıma aracındaki arızaya, taşıtı kiraladığı kişinin, onun temsilcilerinin veya çalışanlarının kusuruna dayanarak sorumluluktan kurtulamaz.”
“Madde 879- (1) Taşıyıcı;
a) Kendi adamlarının,
b) Taşımanın yerine getirilmesi için yararlandığı kişilerin,
görevlerini yerine getirmeleri sırasındaki fiil ve ihmallerinden, kendi fiil ve ihmali gibi sorumludur.” hükümlerini amirdir.
TIR Sözleşmesi altında karayolu taşımacılığı yapacak firmaların kefil kuruluş TOBB’a verecekleri taahhütnamede, taahhütnameyi imzalayan TIR karnesi hamili, temsilcilerinin, hizmetinde çalışan kişilerin ve taşımanın yapılması için hizmetinden yararlandığı diğer kişilerin görevlerini yerine getirirken yaptıkları davranış ve ihmallerden kendisininmiş gibi sorumlu olacağını taahhüt eder.
Yukarıda sayılan hükümler gereğince, TIR karnesi hamili temsilcisinin, taşımanın yerine getirilmesi için yararlandığı kişilerin (kiralık araç çalıştırma vb.) ve şoförün kusurlarından ve eylemlerinden sorumludur. Yapılan usulsüzlüğe ilişkin herhangi bir bilgisi olmasa dahi sorumluluktan kurtulamaz. Bu durum TIR karnesi hamiline müeyyide uygulanmasına engel olmaz.

Cevap: Geçici ihraç kararı nedeniyle, ihracın başladığı tarihte ilgili programa veri girişi yapılmakta ve ihraç süresi boyunca firmanın TIR karnesi kapsamında taşıma yapması engellenmektedir. İhraç tarihi öncesinde başlayan ve bitirilemeyen taşımalar için, ihraç tarihi sonrasında, gümrük idarelerince TIR Transit Takip Programında Volet-2 veri girişi yapılması mümkün değildir. Bu durumda, TIR karnesi kapsamında yapılan taşımanın manuel olarak sonlandırılması gerekmektedir. Sonlandırma işleminde, karne ve eki belgelerde beyan edilen eşya ile araçta bulunan eşyaların karşılaştırılarak tam tespitinin yapılması ve Volet-2 sayfası üzerine gerekli meşruhatların düşülerek ekleriyle birlikte Manuel Veri Giriş Programına veri girişi yapılmak üzere Gümrük İdarelerine gönderilmesi gerekmektedir. Böylece TIR karnesinin ilgili programda artan giriş vermesinin önüne geçilecektir.
Ayrıca, TIR sisteminden ihraç süresi boyunca sınır kapılarında (Türkiye’ye giriş) veya iç gümrüklerde (yükleme), ithalat, transit, ihracat vb. rejim ayrımı gözetmeksizin, hiçbir şekilde TIR karnesi açılması söz konusu değildir ve Volet-1 sayfasına işlem yapılmayacaktır. Aynı durum, parsiyel yüklemelerde yapılan Volet-1 işlemlerini de kapsamaktadır. Bu tür durumlarda, ilgili firmanın talep etmesi halinde, 4458 sayılı Gümrük Kanunu’nun transit rejimine ilişkin hükümleri kapsamında aracın çıkış veya varış gümrük idaresine sevki sağlanabilecektir.

Cevap: Karayolu ile uluslararası eşya taşımacılığı yapılan taşıtların TIR Sözleşmesi hükümlerine uygun olarak imal edildiğini gösteren ve Gümrük ve Ticaret Bölge Müdürlükleri tarafından yetki verilen gümrük idarelerince iki yıl süreyle geçerli olmak üzere TIR Sözleşmesi ekinde yer alan örneğe uygun olarak düzenlenen belgedir.
TIR karnesi himayesinde uluslararası taşımacılık, TIR Sözleşmesinde öngörülen şartlara uygun olarak yapılmış taşıtlar ve/veya konteynerler ile yapıldığından, TIR sistemine dahil olmak isteyen nakliyeci firmaların bu belgeyi almaları zorunludur.

Cevap: 1975 tarihli TIR Sözleşmesine taraf diğer ülke taşıyıcılarının ülkemiz sınırları içerisinde, TIR karnesi himayesinde yaptıkları taşımalarda Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB) kefildir. Ancak TIR karnesi kapsamında yapılan bir taşımada, TIR karnesi hamili ve römorka ait taşıt onay belgesi sahibi farklıysa, bu taşıma için TOBB’un kefaleti bulunmamaktadır. 

Cevap: 31/12/2010 tarihli ve 27802 (5. Mükerrer) sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Gümrük Genel Tebliği’nin (TIR İşlemleri) (Seri No: 1) 19 uncu maddesinin ikinci fıkrası, "TIR karnesi tek bir yolculuk için geçerlidir." hükmünü amirdir. İlgili hüküm gereğince, Türkiye gümrük bölgesinden yurt dışı edilen eşyanın her ne sebeple olursa olsun geri gönderilmesi halinde, yurt dışına sevk işleminde kullanılan TIR karnesi ile Türkiye gümrük bölgesine tekrar giriş yapması mümkün bulunmamaktadır.

Cevap: Ağır veya havaleli eşya; ağırlıkları, boyutları veya nitelikleri bakımından, kapalı bir karayolu taşıtı veya kapalı konteyner ile taşınamayan, yükün özelliği itibariyle gümrük idaresi tarafından, taşıma için kolayca bölünmesine imkân olmadığı kanaatine varılan, yüklü durumdaki ölçü ve ağırlıkları, 1 seri nolu Gümrük Genel Tebliği (TIR İşlemleri) EK-1’deki ölçü ve ağırlıklardan en az birine uymayan, dolayısıyla karayolunda taşınması,  özel yük taşıma izin belgesi ile mümkün olan her türlü eşyayı ifade etmektedir.
Bilindiği üzere, TIR karnesi himayesinde uluslararası taşımacılık, TIR Sözleşmesinde öngörülen şartlara uygun olarak yapılmış taşıtlar ve/veya konteynerler ile yapılır. TIR Sözleşmesinde öngörülen şartlara uygun olarak yapılmış;
a) Taşıtlar için, taşıt onay belgesi,
b) Konteynerler için, konteyner onay plakası,
düzenlenir. Ancak çekiciler ile ağır veya havaleli eşya taşıyan taşıtlar için taşıt onay belgesi aranmaz.
Ağır veya havaleli eşya taşınması için, kefil kuruluş TOBB’dan kapağı ve bütün yaprakları üzerinde büyük harflerle İngilizce olarak “HEAVY OR BULKY GOODS” veya Fransızca olarak “MARCHANDISES PONDÉREUSES OU VOLUMINEUSES” ibaresinin bulunduğu TIR karnesi alınmalıdır. Normal eşya ile ağır veya havaleli eşyanın tek bir TIR taşıması kapsamında taşınması durumunda, normal eşya ile ağır veya havaleli eşya için ayrı TIR karnesi düzenlenmesi gerekir. Ayrıca ağır veya havaleli eşya taşınmasında kullanılacak taşıtlar için Karayolları Genel Müdürlüğünden "özel yük taşıma izin belgesi" alınması gereklidir.

Cevap: TIR karnesinin geçerlilik süresini kefil kuruluş TOBB tespit eder. Yerli taşıyıcıya verilen TIR karneleri 120 gün, yabancı taşıyıcıya verilenler 10 gün geçerlidir. Karnenin geçerlilik tarihi hiçbir koşulda değiştirilemez veya uzatılamaz.
Geçerlilik süresi biten TIR karneleri gümrük idarelerince kabul edilmez. Ancak, geçerlilik süresinin bitiş tarihinde veya bu tarihten önce hareket gümrük idaresi tarafından kabul edilen TIR karnesi, TIR taşıması sonlandırılıncaya kadar geçerli kabul edilir.
Geçerlilik süresi biten bir TIR karnesinin hareket gümrük idaresi tarafından sehven kabul edilerek eşyanın sevk edilmesi ve bu durumun diğer bir hareket gümrük idaresi, giriş, varış veya çıkış gümrük idaresi tarafından tespit edilmesi halinde, durumu tespit eden gümrük idaresi tarafından TIR karnesi sonlandırılır.
 

Cevap: Bilindiği üzere, giriş veya hareket gümrük idaresi tarafından, işlemleri tamamlanıp varış veya çıkış gümrük idaresine sevk edilecek taşıtın güzergâh kat etme süresi mevsim ve yol şartlarına göre en uzun mesafe için;
a) Nisan, Mayıs, Haziran, Temmuz, Ağustos, Eylül aylarında azami 120,
b) Ekim, Kasım, Aralık, Ocak, Şubat ve Mart aylarında azami 168,
saate kadar belirlenir.
Kaçakçılık yapılacağına dair ihbar, istihbarat, kuvvetli şüphe bulunması, gerek taşınan eşya, gerekse taşıyıcı hakkında gümrük idarelerinde risk verilerinin mevcut olması veya ATS cihazının takılması durumunda güzergâh kat etme süresi olarak mümkün olan en kısa süre verilir.
Güzergâh kat etme süresi geçtikten sonra varış veya çıkış gümrük idaresine gelen taşıt için 4458 sayılı Gümrük Kanunu’nun 241 inci maddesinin ilgili fıkraları uyarınca para cezası uygulanır. Ayrıca, bu taşıtlar fiziki kontrole tabi tutulur.
Ancak, giriş veya hareket gümrük idaresince verilen güzergâh kat etme süresinin, güvenlik, arıza, kaza, yol yapımı, yol kapanması, hastalanma veya araç şoförünün emniyeti suiistimal suçu işlemesi veya başka bir nedenle geçirilmesi halinde, ilgililerin en yakın Emniyet, Jandarma, Gümrük veya Sağlık birimleri gibi ilgili mercilerden alacakları belgelerle bu durumlarını belgelendirmeleri halinde veya herkesçe bilinen olağanüstü hallerde (doğal afet vb.)  belge aranmaksızın,  4458 sayılı Gümrük Kanununun 241 inci maddesinde öngörülen para cezası uygulanmaz.
 

Cevap: TIR sistemi çerçevesinde karayolu ile uluslararası eşya taşıması yapmak isteyen firmaların Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı’ndan (C1), (C2), (C3), (L2), (M2) veya (R2) yetki belgesi almış olmaları zorunludur.
Bu belgelere ilişkin düzenleme yapmaya Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı yetkilidir. Gümrük idaresi ulaştırma mevzuatının düzenleyicisi değil, uygulayıcısı konumundadır.